آزمون عملکردی نوعی ارزیابی است که دانش‌آموزان را در موقعیتهای واقعی یا شبیه‌سازی‌شده قرار میدهد تا بتوانند دانش و مهارتهای خود را در عمل نشان دهند. برخلاف آزمونهای سنتی (مثل آزمون چهارگزینه‌ای یا مداد کاغذی)، این آزمونها بر اجرای عملی، حل مسئله و کاربرد دانش در زندگی واقعی تأکید دارند.
چند مثال ساده:
درس ریاضی
– به جای حل تمرین محاسبه روی کاغذ، از دانشآموز بخواهید با پولهای بازی فروشگاه راه بیندازد و خریدوفروش کند.
درس علوم
از دانشآموز بخواهید یک آزمایش ساده انجام دهد (مثل رشد گیاه در نور و تاریکی) و نتیجه را گزارش کند.
درس فارسی
به جای املا گفتن، از او بخواهید یک نامه به دوستش بنویسد یا داستان کوتاهی را تعریف کند.
مهارتهای زندگی
– مثلاً برنامه‌ریزی برای یک مهمانی ساده: چطور میزبان خوبی باشیم؟
چرا آزمون عملکردی مهم است؟
مهارتهای عملی را می‌سنجد، نه فقط حفظیات.
دانش‌آموزان مفهوم یادگیری را بهتر درک می‌کنند.
برای معلم مشخص میکند که آیا دانشآموز میتواند دانش را در زندگی واقعی استفاده کند یا نه.
اضطراب امتحان را کاهش میدهد (چون شبیه بازی یا فعالیت روزمره است).
نکات کلیدی برای طراحی آزمون عملکردی
واضح و کاربردی باشد (مثلاً: با این ابزارها یک بادبادک بساز)
معیارهای ارزیابی مشخصی داشته باشد (مثلاً: دقت، خلاقیت، ترتیب مراحل)
زمان و ابزار کافی در اختیار دانشآموز قرار دهید.
به زبان ساده، آزمون عملکردی مثل این است که به جای پرسیدن “چطور دوچرخه‌سواری میکنی؟”، از دانشآموز بخواهیم عملاً دوچرخه‌سواری کند.